Još tokom 2018. godine Ujedinjene nacije su objavile veliki izveštaj o tome dokle smo stigli sa ispunjavanjem cilja da do 2023. godine – čista voda bude dostupna svima.
U tom izveštaju prognoze nisu bile obećavajuće, a procene su bile da do 2050. godine polovina svetske populacije možda neće imati vodu za piće.
Zbog čega je to tako?
Do 2050. godine oko 3,5 do 4,4 milijarde ljudi širom sveta živeće sa ograničenim pristupom vodi, od kojih više od milijardu u gradovima.
Kako stoje stvari u Srbiji? Kakvim vodnim resursima raspolažemo?
Srbija je država za koju u globalu kažemo da je bogata vodama. Međutim, stvari su malo složenije. O tome smo pričali sa dr Ana Milanović Pešić sa Geografskog instituta “Jovan Cvijić”. Ona nam je objasnila da kada govorimo o podzemnim vodama, koje često podcenjujemo, u Srbiji ima najviše freatskih izdani, najplićih i najpodložnijih zagađenjima. Zatim su manje zastupljene one kvalitetnije arteške i subarteške izdani. A najmanje su zastupljene one najkvalitetnije, krastne izdani koje nastaju na kraškim terenima.
Kapaciteti izvorišta podzemnih voda u Srbiji je od 678 do 750 miliona metara kubnih, ali je problem što su to sporoobnovljivi resursi podložni zagađenju.
Kada su u pitanju površinske vode, Srbija ima izuzetno razvijenu rečnu mrežu, ali 90 odsto rečne mreže čine tranzitne vode. To su one vode, koje svojim donjim tokom ulaze i protiču kroz našu zemlju.
Kada su u pitanju naše domicilne vode, one koje nastaju na teritoriji Srbije, ne možemo se pohvaliti velikim bogatstvom. Najznačajnija je najveća nacionalna reka Velika Morava čiji sliv čini svega 4 odsto rečne mreže.
Navodnjavanje u Srbiji
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku za navodnjavanje je u 2022. godini ukupno zahvaćeno 99.355 hilj. m3 vode, što je za 7,3% više nego u prethodnoj godini. Najviše vode crpelo se iz vodotokova – 89,8%, dok su preostale količine zahvaćene iz podzemnih voda, jezera, akumulacija i iz vodovodne mreže.
Najzastupljeniji tip navodnjavanja bio je orošavanjem. Od ukupne navodnjavane površine, orošavanjem se navodnjavalo 91,8% površine, kapanjem 8,1% površine, a površinski se navodnjavalo svega 0,1% površine.
Tokom 2022. godine u Republici Srbiji navodnjavano je 54.639 ha poljoprivrednih površina, što je za 4,6% više nego u prethodnoj godini. Oranice i bašte (sa 93,4%) imaju najveći udeo u ukupno navodnjavanim površinama, a potom slede voćnjaci (sa 5,4%) i ostale poljoprivredne površine (sa udelom od 1,3%).
Kako bi umanjili sprečili posledice i po životnu sredinu i za poljoprivrednike, a poljoprivredne prakse učinili održivim, Ministarstvo poljoprivrede Republike Srbije donelo je Pravilnik o kodeksu dobre poljoprivredne prakse. U članove ovog Pravilnka uvrštene su mere koje se odnose na smanjenja emisije gasova sa efektom staklene bašte izazvanih poljoprivrednom proizvodnjom, kao i – između ostalog – smernice za smanjenje rizika od zagađenja poljoprivrednog zemljišta i podzemnih voda izvorima zagađivača iz poljoprivredne proizvodnje nitratima i fosfatima.
Promenom ponašanja svih nas, poštovanjem propisanih praksi – koje poljoprivrednici svesni posledica po prinos već uveliko primenjuju, ali i korišćenjem novih rešenja iz svih nauka, bićemo na dobrom putu da sačuvamo vodu.
