Srpska pravoslavna crkva danas slavi praznik Uspenja Presvete Bogorodice, u narodu poznat kao Velika Gospojina, koji je jedan od najvećih hrišćanskih praznika posvećen Bogorodici.
Praznik je uspomena na smrt Bogorodice i, prema jevanđelskom predanju, dan kada se ona uznela na nebo „i predala svoj duh u ruke Spasitelja“.
Prema kanonu SPC, Uspenje Presvete Bogorodice spada u red Bogorodičnih praznika i proslavlja se svake godine 28. avgusta, odnosno 15. avgusta po julijanskom kalendaru.
Patrijarh srpski Irinej služiće na praznik Uspenja Presvete Bogorodice – Veliku Gospojinu, svetu arhijerejsku liturgiju u manastiru Rakovica, a vikarni episkop hvostanski Atanasije služiće u hramu Uspenija Presvete Bogorodice u Umčarima, objavljeno je na sajtu SPC.
Prema pravoslavnom kanonu, Uspenje Bogorodice slika se na zapadnim zidovima pravoslavnih manastira.
U srpskom manastiru Žiča, zadužbini Nemanjića s početka 13. veka, oslikana je jedna od najlepših predstava Uspenja, sa Hristom koji u naručju drži novorođenu dušu Bogomajke, zagledan u njeno telo na odru.
U trenutku smrti Bogorodice, kako je zapisano, „apostoli počeše pevati u slavu Božju…, a sva se soba zasja od čudne svetlosti i presveta Deva predade duh svoj u ruke Spasiteljeve ne osetivši smrtnoga bola“.
„Mrtvo telo njeno preneše apostoli na rukama u Jerusalim u Getsimaniju…, apostol Jovan nosio je maslinovu granu, a svetao oblak okruživaše njen odar i povorku“.
Praznovanje Uspenja Bogorodice ustanovljeno je 528. godine po želji cara Mavrikija koji je 15. avgusta (prema Julijanskom kalendaru) pobedio Persijance. Od tog datuma svi hrišćani slave taj praznik.
Scena Uspenja Bogorodice obavezan je motiv u pravoslavnom fresko-slikarstvu, jer je za život i smrt Bogomajke vezan smisao hrišćanske vere i molitve.
Vreme između Velike i Male Gospojine, koja se obeležava 21. septembra, naziva se međudnevnica, a veruje se da je taj period najbolji za branje svih plodova i lekovitih trava, pa se odlazi na izvore koji, prema narodnom verovanju, imaju lekovito dejstvo.
Predanje kaže da je Bogorodica živela 60 godina, prema nekim izvorima 72, da je, nadživevši svoga sina, kao svedok mnogih slavnih događanja, nastavila njegovu misiju.
Po raspeću Gospoda, Bogorodica je nastavila da živi kod Svetog Jovana Bogoslova i uglavnom je sve vreme do smrti provela u Jerusalimu. U starosti, često se na mestu Vaznesenja molila Gospodu da je što pre uzme sebi.
Praznik Uspenja presvete Bogorodice, u narodnu poznat kao Velika Gospojina, obeležen je danas širom eparhija raško-prizrenske i kosovsko-metohijske, saopšteno je.
U saopštenju Eparhije raško-prizrenske navodi se da je liturgiju u manastiru Gračanica služio episkop Lipljanski Teodosije, a da je prisustvovalo više stotina vernika iz centralnog Kosova.
Nakon liturgije na kojoj je vladika Teodosije govorio o značaju današnjeg praznika, sveštenstvo je sa narodom krenulo je u prazničnu litiju oko hrama. Teodosije je potom presekao slavski kolač i poželeo srećan praznik igumaniji manastira Efrosiniji i njenom sestrinstvu.
U manastiru Visoki Dečani na liturgiji se okupilo oko 400 vernika, među kojima je bilo i više raseljenih lica koji su došli da posete svoje razrušene domove i groblja svojih članova porodica.
Jeromonah Ilarion iz manastira Dečani služio je liturgiju u skoro potpuno obnovljenom hramu Uspenja presvete Bogorodice u Đakovici, kojoj je prisustvovalo oko 100 vernika, uglavnom raseljenih iz tog grada.
Liturgije su služene i u selu Mušitište u opštini Suva Reka, u Bogorodičinoj crkvi u Sredskoj, nedaleko od Prizrena, kao i u ostalih manastirima Eparhije raško-prizrenske.
