Operacija kolena predstavlja kompleksan medicinski zahvat, koji mnogi vide kao izvesnu prekretnicu u kontekstu svog odnosa prema zdravlju.
Neovisno o osnovnoj bolesti ili povredi zbog koje je operacija kolena bila neophodna, svaki pojedinac pred kojim je dati vid lečenja stanja ovog važnog zgloba pre svega postavlja pitanje u vezi sa rizicima i oporavkom nakon operacije. Interesuje nas da li je život nakon operacije kolena u znaku izazova i ograničenja u pogledu svakodnevnih aktivnosti ili je u pitanju zahvat koji će doprineti našem kvalitetu života tako što će nas vratiti aktivnoj svakodnevici bez bolova. U tekstu koji sledi ćemo govoriti o operaciji kolena i očekivanjima koja možemo imati kada je u pitanju naše zdravstveno stanje u ovom pogledu, kao i o načinima na koje moderna medicinska praksa pristupa oporavku pacijenata.
Indikacije za operativno lečenje zgloba kolena
Kao jedan od najkompleksnijih zglobova u telu čoveka, koji se sačinjen od tri kosti, te koji je nosilac velikog dela odgovornosti za pokretljivost svakoga od nas i na koji se oslanjamo celom svojom težinom, koleno je veoma podložno povredama. Sama povreda kolena može da nastane na različite načine i ne mora da se desi odjednom, te govorimo kako o sportskim povredama i statičkim deformacijama, tako i o zapaljenskim i degenerativnim procesima, kao uzročnicima oboljenja zgloba o kojem je reč. Povreda kolena nije nužno indikacija za pristup operativnom lečenju. Odluka u vezi sa pristupom tretiranju oboljenja je pre svega u rukama lekara, koji uzima u obzir niz faktora i predlaže eventualna rešenja. Cilj svakog lekara je da pacijenta oslobodi bola i vrati ga svakodnevnim aktivnostima, dakle omogući mu punu funkcionalnost, koju mu tegobe u ovom području ometaju. Fizikalna metoda lečenja jeste jedan od mogućih načina saniranja zdravstvenog problema ovog tipa, ali se neretko dešava da ovo prosto nije adekvatan pristup, dok u nekim slučajevima ne dolazi do očekivanog poboljšanja nakon sprovedene fizikalne terapije. Ovo će lekara dovesti do zaključka da je indikovana operacija kolena i da će se funkcija ovog zgloba vratiti ugrađivanjem veštačkog umesto povređenog dela kolena.
Operacija kolena: Perioperativni period
Svaki hirurški zahvat podrazumeva da postoje tri faze perioperativnog perioda, koje označavamo kao preoperativnu, operativnu i postoperativnu fazu. Kada je u pitanju operacija kompleksnog zgloba kao što je koleno, izuzetno je važno da govorimo o adekvatnoj preoperativnoj nezi bolesnika i njegovoj pripremi za operaciju. U ovom kontekstu je veoma važno da bolesnik pažljivo odabere lekara sa kojim će u narednom periodu sarađivati u cilju postizanja svog dobrog zdravstvenog stanja, koji uliva osećaj poverenja i pristupa temeljno preoperativnoj fazi. Tle ortopedske prakse na našem podneblju je bogato stručnjacima koji u velikoj meri doprinose pozitivnim ishodima operacija kolena i smanjenju procenta komplikacija, između ostalog i zbog pažljivog multidisciplinarnog pristupa svakom pacijentu pojedinačno. Doktor Aleksandar Lažetić je jedan od istaknutih stručnjaka iz oblasti ortopedije, koji uspešno neguje ovakav odnos prema pacijentima dugi niz godina, dokazujući na taj način važnost kako međusobne saradnje lekara, tako i saradnje lekara i pacijenta zarad postizanja željenih rezultata adekvatnim operativnim lečenjem. Uzevši u obzir opšte zdravstveno stanje pacijenta, uz analizu tegoba zbog kojih se pacijent obratio ortopedu, lekar priprema pacijenta, ne zanemarujući ni psihološki faktor. Sama operacija podrazumeva ugrađivanje endoproteze u slučajevima uznapredovale artroze ili parcijalnu endoprotezu, ukoliko je samo unutrašnji ili spoljašlji deo zgloba oštećen. Postoperativni period, koji pacijente u najvećoj meri interesuje, jer podrazumeva željeni nastavak svakodnevnog života bez prisustva bola, je u velikoj meri izmenjen u praksi stručnjaka poput doktora Lažetića. Naime, sa ciljem smanjenja broja dana koje bolesnik provodi u bolnici i brze vertikalizacije i mobilizacije, doktor Lažetić je od 2007. godine počeo da primenjuje tretman fast-track konceptom, koji značajno povećava zadovoljstvo pacijenata. Dosezanjem ovakvih visina u datom kontekstu, ortopedska praksa pruža pacijentima daleko vedriji pogled na život nakon operacije kolena.
Fast-track i fastest fast-track: Koncept koji menja značenje pojma oporavka u ortopediji
Kao što smo prethodno naglasili, fast-track koncept ubrzanog oporavka podrazumeva tretman koji se u Srbiji primenjuje počev od 2007. godine, na čelu sa doktorom Aleksandrom Lažetićem. Tretman fast-track konceptom ubrzanog oporavka podrazumeva vertikalizaciju i mobilizaciju pacijenata već nekoliko časova u odnosu na operaciju, značajno skraćujući period stacionarnog lečenja bolesnika, te doprinoseći brzini njegovog oporavka i povratka svakodnevnim aktivnostima. Sjajni rezultati, kao što je upravo veće zadovoljstvo bolesnika i redukovan broj perioperativnih komplikacija, podstakli su dalje razvijanje datog pristupa lečenju, do nivoa fastest fast-track koncepta, koji podrazumeva otpuštanje pacijenta na kućno lečenje na dan operacije. Sve ovo čini prognoze u vezi sa oporavkom i uopšte životom nakon operacije kolena daleko boljim i pacijenti se, edukujući se, oslobađaju bojazni koje su u njima eventualno formirane zbog ranijeg osećaja neizvesnosti.
Operacija kolena i povratak svakodnevnim aktivnostima
Tok oporavka svakog pojedinčanog pacijenta nesumnjivo zavisi i od njegovih individualnih karateristika, životne dobi i opšteg zdravstvenog stanja. Prema tome, ne možemo govoriti o dinamici opravka u strogim vremenskim okvirima koja važi za svakoga od nas. S druge strane, moderna medicina je pokazala značajan napredak i pružila sjajna rešenja, koja čine povratak svakodnevnim aktivnostima nakon uspešne operacije kolena izvesnim. U osnovi je važno da pacijent prati uputstva lekara u vezi sa svojim odnosom prema aktivnostima u postoperativnom periodu, ali je činjenica da će njegova funkcionalnost, u kontesktu funkcije operisanog zgloba, biti u potpunosti povraćena, ono što je svakom bolesniku od najvećeg značaja. Prognoze su u najvećem broju slučajeva veoma dobre i možemo govoriti kako o neometanom svakodnevnom životu, tako i o povratku sportu i zahtevnijim fizičkim angažovanjima, naravno u skladu sa preporukama lekara specijaliste koji je sproveo operaciju.
Uz podršku stručnog tima, a zatim i prijatelja i porodice, nakon operacije kolena se možemo vratiti svojim svakodnevnim aktivnostima, sportu i uživati u životu bez ograničenja. Važno je da slušamo svoje telo, vodimo računa o preventivnim merama i redovno održavamo fizičku kondiciju, kako bismo održali i zdravlje kolena. Operaciju kolena ne treba da posmatramo kao potencijalnu prepreku ostvarenju naših životnih ciljeva, već kao doprinos kvalitetu života, koji je datim tegobama narušen. Uz upornost i pravi pristup, možemo se bez sumnje vratiti svojoj svakodnevici u punoj snazi i ponovo uživati u aktivnom i ispunjenom životu.
Autor: Velibor Živkov
