Nekad se Zemun zvao Francstal. Ono što se zna su zvanični podaci Kraljevine Jugoslavije, u kojima stoji da je 1931. godine u Zemunu živelo 8.354 stanovnika nemačke nacionalnosti. Podaci tadašnje nemačke zajednice u Jugoslaviji govore da je u ovom gradu živelo 8.686 Nemaca. Od formiranja građanske uprave u Zemunu, što je bilo pre oko 250 godina, pa do sada većinsko stanovništvo je bilo srpsko. Po broju stanovnika, posle Srba bili su Nemci, pa Hrvati, dok su ostale nacionalnosti bile zastupljene sa po nekoliko stotina stanovnika. Prema nezvaničnim podacima, na početku Drugog svetskog rata u Zemunu je živelo oko 35.000 stanovnika.
KAD NEMAC OPLEMENI ZEMUN
Stari Francstal
Prema arhivskim podacima, Nemci su masovnije u Zemun počeli da se doseljavaju početkom 18. veka. To su bile zanatlije koje su do Zemuna stizale sa vojskom. Francstal su osnovale 72 nemačke porodice koje su se tu doselile 1816. godine. Pošto je prostor u koji su se doselili bio dolina, kasnije su naselju dali ime Francstal, što bi u prevodu značilo “Franjina dolina“.
Crkva Svetog Vendelina u Zemunu
Osvrnuću se na trenutak na jednu građevinu koje odavno nema. To je velika i velelepna katolička crkva Svetog Vendelina u Francstalu, podignuta 1888. godine po planovima Hermana Bolea, poznatog zagrebačkog arhitekte. Crkva je bila u dvorištu škole koja je podignuta 1901. godine, koja je sačuvana i danas postoji kao osnovna škola “Petar Kočić” u Prvomajskoj ulici. Na zahtev nove komunističke vlasti, crkva je srušena 1955. godine. Šut posle rušenja crkve, kako dolikuje, su odneli radnici “Gradske čistoće”. Bio je to objekat od izuzetne arhitektonske vrednosti, ali kao da je sad bitno kad ga više nema?
Oltar u crkvi Svetog Vendelina
Broj stanovnika u Francstalu se vremenom povećavao, a naselje se širilo i bogatilo. Nemci su razvijali razne zanate, gajili su domaće životinje, povrtarske i ratarske kulture. Njihovi odnosi sa ostalim stanovnicima Zemuna bili su dobri, pošto su živeli u slobodnom gradu sa građanskom upravom.
Škola i crkva Svetog Vendelina. Zemuncima je ovaj deo poznat, tu je sad autobuska stanica autobusa 15, 18, 78.
Nemci poljoprivrednici, zanatlije, trgovci i ugostitelji, živeli su u pomenutom naselju Francstal ili Francestal, dok su intelektualci, bankari, činovnici, bogati trgovci, lekari i apotekari živeli u centru grada. Tadašnji Francstal ili Franjin dol, kako su ovo nemačko naselje nazivali Hrvati, prostirao se na velikom prostoru današnjeg Gornjeg grada.
Porodica Mozer
Nemci su snabdevali grad poljoprivrednim proizvodima, mlekom, sirom, puterom, povrćem i voćem, jer je to bila osnovna delatnost većine stanovnika ovog naselja. Pored poljoprivrede, bavili su se i raznim zanatima. Imali su tekstilne i druge radionice, veće i manje restorane i trgovine. U ovom naselju bila je poznata nemačka porodica Mozer, koja je imala svoju vinariju i veleprodaju vina, to je današnji “Navip“.
Nemci u Francstalu su, pored visokoparternih i parternih kuća, pomoćnih objekata, gostionica, restorana, radionica, radnji, mesara, trgovina, apoteka, ordinacija, posedovali i ogromne površine obradive zemlje. U centru Zemuna živeli su ugledniji i bogatiji Nemci, intelektualci, činovnici, bankari, advokati, lekari, apotekari i trgovci. Tako su tri velike apoteke držali oni. Porodica Tajbl imala je bioskopsku dvoranu u Glavnoj ulici, gde se nekad nalazio bioskop “Sloboda“, a sada je ruina.
NISU NACISTI, ALI SU NEMCI
Crkva Svetog Vendelina 1947. godine
Ne postoje zvanični podaci o tome koliko je bilo nemačkih kuća, ali, prema najgrubljim procenama, bilo ih je više od 2.000, na desetine radionica, trgovina, restorana i još mnogo toga. Pošto su se Nemci najviše bavili poljoprivredom, pripadalo im je više hiljada hektara kvalitetne zemlje.
Kao i ostali gradovi u Austrougarskoj, i Zemun je bio podeljen na četvrti. Tako su u samoj varoši, današnjem Starom jezgru, živeli uglavnom obrazovaniji i bogatiji Zemunci svih nacionalnosti. U Gornjoj varoši, kao većinsko stanovništvo bili su Srbi, a u Francstalu Nemci. Granica je bila današnja Ugrinovačka ulica. Nemci su živeli i u drugim delovima Zemuna, ali ne kao većinsko stanovništvo.
Na početku Drugog svetskog rata na svim važnijim mestima u Zemunu bili su Nemci. Grad je pripojen Nezavisnoj državi Hrvatskoj, a Hrvatska je bila obavezna da šalje vojnike na istočni front.
Pored toga što je Nemaca bilo kao katolika i protestanata, tokom i posle Drugog svetskog rata pojavile su se porodice Nemaca koji su postali – Hrvati. Takođe, postojale su i one nemačke porodice čiji su članovi bili u KPJ. Na taj način su spaseni kako životi, tako i imovina. Ne treba trošiti reči da je to bio izuzetno mali broj.
Nemačka vlast je, prema svedočenjima tokom ratnih vremena, bila korektna prema Srbima i u mnogim situacijama ih je štitila od ustaša. Većina lokalnog nemačkog stanovništva, koje je na ovim prostorima bilo duže od dva veka, nije bilo nacistički orijentisano, ali su bili prinuđeni da se prilagode novonastaloj situaciji. Velika i moćna familija Mozer imala je dosta obrazovanih i bogatih predstavnika.
Tako je advokat Johanes Hans Mozer bio dve i po godine za vreme Drugog svetskog rata gradonačelnik Zemuna. Bruno Mozer i njegov sin, vlasnici vinarije “Mozer“, sredinom rata su pobegli iz Zemuna u Tursku, ali su vino i dalje pravili za Nemce. Posle rata su optuženi i oduzeta im je sva nepokretna imovina, vinarija i vila u dvorištu, a proglašeni su okupatorima. Nije tako prošla samo familija Mozer, već i drugi Nemci.
STEPENIŠTE OD NADGROBNIH SPOMENIKA
Od vandalizma nisu pošteđene ni njihove crkve i groblje u Francstalu koje se nalazilo na prostoru današnjeg KBC “Bežanijska kosa“. Od nemačkih nadgrobnih spomenika sačinjene su stepenice koje spajaju park Kalvarija (što je katolički naziv za Golgotu) i ulicu Prilaz. Dugo ljudi nisu verovali da je ta priča istinita, ali kad se pre neku godinu obnavljalo stepenište i vađene kocke, tačnije polomljeni nadgobni spomenici, radnici umesto da vrate kocke na poleđinu, oni su pojedine delove okrenuli baš na stranu gde se i sad vide natpisi sa spomenika i tako je ova priča potvrđena. Inače, u parku Kalvarija su nekad stajala tri krsta od kojih je jedan danas na Zemunskom groblju. Zemni ostaci sa nemačkog groblja preneti su na groblje Bežanijska kosa. U delu KBC “Bežanijska kosa” danas postoji samo spomenik stardalim vatrogascima iz Francstala u Prvom svetskom ratu.
Nemačka i Slovačka evangelička crkva koja i danas stoji na uglu ulica Tošin bunar i Prilaz, podignuta je desetak godina pre početka Drugog svetskog rata. Kad su komunisti došli na vlast, kao simbol svoje moći stavili petokraku na krov crkve, a nju preobratili u objekat opšte namene. Godinama je služila za razne opšte stvari, pa je bila mesna kancelarija i sedište mesne zajednice. Bila je i noćni klub i kladionica. Danas je, iz nepoznatih razloga, nazivaju “sinagoga“, a tu je smešten KUD “Branko Radičević“. Nedeljom se tu okupljaju malobrojni evangelisti.
Stepenice od nemačkih nadgrobnih spomenika
Veliki deo nemačke imovine posle rata oduzet je od vlasnika samo zbog toga što su bili nemačke nacionalnosti. U njihove kuće uselili su se oni koji nikad u kući nisu živeli, ložili su parket i spavali sa stokom koju su doveli u grad. Izbeglice iz raznih kršnih balkanskih krajeva.
ZBOG OSVETE ZAVRŠILI U LOGORIMA I U DUNAVU
Nemci su krajem leta 1944. godine vozovima organizovali transport civilnog stanovništva iz Zemuna, koje nije želelo da čeka dolazak Crvene armije i komunista. Posle propasti nemačke komande i njihovog povlačenja iz grada, ostalo je svega 900 Nemaca koji su doživeli su sudbinu poraženih. Prema podacima Nemačkog narodnog saveza iz Subotice, od tog broja odmah je ubijeno 201 muškarac, 80 žena i četvoro dece.
Partizani ulaze u Zemun, 1944.
Ostali su završili u logorima. U Titovim logorima smrti likvidirano još 136 muškaraca, 117 žena i 12 dece, ukupno njih 265. Od njih 900 koji su pali komunistima u ruke, ubijeno je ukupno 550.
Preživelim, punoletnim Nemcima posle logora određen je prinudni rad u trajanju od tri godine. Posle “odsluženja“, morali su da plate novoj državi veću sumu novca kako bi mogli da otkupe ispis iz državljanstva, kao uslov iseljenja i useljenja u Nemačku ili neke druge zemlje.
U jesen 1944. kod današnje pijace u Zemunu su sa vojnih kamiona bacali ljude kojima su ruke bile vezane žicom, na pločnik. Vojnici su ih gurali sa kamiona, a oni su padali. Zatvor je bio kod sadašnje opštinske zgrade. Na mestu gde je danas restoran “Venecija” bili su duboki rovovi. Ti ljudi su ili streljani ili ubijeni maljevima i toljagama, a potom zatrpani u te rovove. Među stradalima nisu bili samo Nemci, već svi neprijatelji nove vlasti.
Dunav je tih dana bio crven od krvi i pun bele pene. Talasi su krv i penu nabacivali na obalu, koja se belela od kreča. Javno su se pozivali Nemci i Mađari na dobrovoljni rad. Mnogi se sa tog rada nikad nisu vratili. Na pijaci su kružile priče kako su konji gazili po grobovima na obali reke. Kada se Dunav povukao i obala osušila, kej je podzidan i obložen kockom. Tako su oni rovovi, odnosno grobovi pobijenih Zemunaca sakriveni. I sad ćute. Ali dobro je, pa neko još podseća.
Prva bolnica na Balkanu: Zemun kao svedok pošasti
U jugoistočnom delu Zemuna još od 1730. godine postojala je prva granična stanica Kontumac. U njoj su putnici sa dalekog istoka zadržavani u karantinu, a njihova roba i razne pošiljke bile dezinfikovane.
To je bila najvažnija granična služba austrijske monarhije prema Turskoj, neka vrsta kordona koji je uspostavljen 1699. godine i koji je 1739. dospeo do Zemuna.
Bio je to pogranični, ozidani logor sa osmatračnicama i stalnom vojnom posadom, koji je veoma podsećao na rimski limes, stoji u knjizi “U službi humanosti – priča o zemunskom zdravstvu” pokojnog zemunskog hroničara Branka Najholda.
PRVA BOLNICA NA BALKANU U – ZEMUNU
Baš tu osnovana je i prva bolnica na Balkanu 1784. O njoj i kako je do toga došlo, u redovima ispod. Pre toga vratiću se na Kontumac.
Osnovni zadatak kordona, pored održavanja javne sigurnosti na granici, bio je da strogo spreči prenos kuge iz Turske u Austriju, jer je tada ova bolest harala. Na ovom delu se branila cela Evropa.
Na jugu, tačnije u tadašnjoj Turskoj su postojala tri “faze” kuge. To su bile “mirna“, “sumnjiva” i “opasna“. U mirnoj fazi se o ovoj bolesti nije znalo. U “sumnjivoj” fazi kuga je već uzimala maha i u “opasnoj” bolest je već bila na granici.
ZEMUN – ČUVAR OD KUGE
Za vreme “opasnog” perioda, kordon je pojačavan trostruko ili četvorostruko, a straža je pucala na svakog ko bi pokušao da ga pređe. Oni, koji bi ga ipak prešli, za njih nije bilo milosti. Bili bi uhvaćeni, i po hitmom postupku streljani.
Da bi kordon funkcionisao, trebalo je da postoji Kontumac ili karantini. Zeminski kontumac je osnovan 1730. godine. To je prostor koji danas obuhvata Zemunski park, Poljoprivredni fakultet, Zemunsku gimnaziju i bližu okolinu.
Kontumac je bio ograđen stubovima i daskama, a unutar ograde podignut je čitav niz zgrada, ali od slabijeg materijala.
VREME ZA PRVE BOLNICE
Polovinom 18. veka u verskim opštinama javile su se i prve institucije slične današnjim bolnicama. To su bili hospitali. Rimokatolička župa je u Zemunu 1758. godine oformila svoju bolnicu, od dela novca od pivare Kristofa Fihtnera. Kuća u kojoj se bolnica nalazila nije bila uređena za bolnicu, pa je 1773. ta zgrada prodata i od tog novca i priloga donatora je 1775. sagrađena nova, od pečene cigle.
Ta zgrada imala je četiri sobe i kuhinju u kojoj je bila bolnica, sve do 1891. Ova zgrada i danas postoji i nalazi se na uglu Bežanijske ulice i ulice Majakovskog. Zgrada je popravljena i proširena 1805. i 1806. godine i postoji i dan danas.
Početkom 1763. godine iskopan je dubok jarak koji je bio napunjen ustajalom vodom. On je dodatno štitio ovaj deo. Rov je 1776. dostigao šest metara dubine i osam širine.
Srbi u Zemunu su imali svoju bolnicu u blizini crkve Svetog oca Nikolaja. I srpska i rimokatolička bolnica su 1775. godine dobile pomoć od opštine, a tri godine kasnije imenovani su i prvi bolnički staraoci. Za srpsku bolnicu bili su to Nasta Živković i krčmar Panajot Georgijević, a za rimokatoličku Andrija Cimer i Martin Štenace.
PRVI ŠKOLOVANI LEKARI
Devet godina kasnije 1784. godine, Generalna komanda je odlučila da smanji troškove za izdržavanje bolnica i naredila da se uredi samo jedna bolnička zgrada sa dovoljnim prostorom da primi bolesnike svih veroispovesti i da seuvede samo jedna bolnička kasa pod upravom Magistrata.
Na raskužnoj stanici su radili i prvi školovani zdravstveni radnici tog vremena, koji su po završetku osnovne škole i tri razreda latinske škole odlazili kod nekog od poznatijih hirurga, a potom i na univerzitet ili Jozefinsku akademiju gde bi, posle dve godine školovanja i polaganja ispita, dobili diplomu i zvanje hirurga.
Ovi lekari radili su gotovo sve – puštali krv flebotomijom, vadili zube, nameštali prelome i isčašenja, pregledali umrle. Te 1768. prvi gradski hirurg bio je Felčer Franc Gezel, a prva stručna babica, koja je postavljena 1779. godine, bila je Terezija Štajnbah Baranović.
PROŠIRENJE KONTUMCA
Nekadašnji istoričar i hrnoničar Zemuna Branko Najhold napisao je u svojoj knjizi da je u to vreme trgovina sa Turskom bivala učestalija, pa je Dvorska sanitetska komisija predložila da se izgradi još jedan prostor za robu, kao neku vrstu magacina i novu zgradu za smeštaj sve većeg broja ljudi koji su nailazili. Uz sve to trebalo je napraviti i bunar i štalu. Naredba je bila da se varoš ogradi jednostrukim, a Kontumac dvostrukim palisadama. Na Dunavu je i po danu i po noći patroliralo nekoliko šajki, a na kopnu su stražarili husari.
Sve što je stizalo iz Turske – ljudi, pošiljke, roba i pisma, dolazilo je prvo u spoljni kontumac. Ljudi i roba su se iskrcavali na obali Dunava, a odatle su preko nasipa dolazili do glavne kapije. Čim bi neki čovek došao, odmah bi bio pregledan. Lekar ga ne bi dodirivao, već bi se raspitivao da li ima simptome kuge, kolere i velikih boginja. Ako bi takvi znaci postojali, putnik bi odmah bio prebačen u jednu izolovanu baraku na obali Dunava. Iz barake bi bio vraćan u Kontumac, ako bi preživeo bolest i ozdravio. Lakše bolesnike čekala je drugačija procedura.
Oni koji bi umrli, njih bi čakljama stavljali na kola, polili bi ih krečom i sahranili na “kužnom groblju“, na Kalvariji.
KARANTIN ZA SVE
Svi zdravi putnici su u Kontumcu bili u karantinu, a dužina tog perioda zavisila je od perioda “uzbune“. Do 1780. godine boravci su trajali 52 dana, a od tada su skraćeni na tri do 21 dan. Kontumacisti, tačnije oni koji su izdržavali karantin, bili su smešteni u kuće za putnike, takozvane kolibe. One su se nalazile na mestu gde je danas glavno šetalište u parku. O njima je brinula posluga koja im je donosila hranu, ali nije smela da ih dodiruje. Za jelo su mogli da imaju sve, međutim hrana kao i ogrev zavisli su od platežne moći kontumacista.
Najhold u svojim hronikama piše da je na mestu današnje Zemunske gimnazije nalazila se gostionica. Gostionica je imala tri sobe za stanovanje, kuhinju, trpezariju, točionicu, bakalnicu, mesaru, šupu za mast, podrum za 300 akova vina (akov je više od 54 litra), pekaru, štalu za 12 grla stoke i zaklon za dvoja kola. Po izdržanom karantinu, putnici su dobijali propusnicu – sanitetsko uverenje, koja je posle pasoša bila najvažniji dokument, jer se tek uz obe isprave dozvoljavao ulazak u grad i dalji put.
Sva roba i pošta koja bi došla upisivana je u službene knjige i smeštana u magacin. Onda je trebalo prionuti na čišćenje.
Postojao je veliki prostor za razvrstavanje robe za čišćenje, kao i posebno odeljenje za kađenje pisama. U pokušaju da dezinfikuju pisma, ljudi su prvo koristili sirće. Taj postupak se pokazao kao loš, pa su onda pisma bila otvarana i držana iznad vrele sirćetne pare.
PAMUK NAJOPASNIJI ZA PREGLED
Najhold je napisao da je pregled robe od pamuka bio najopasniji. To su radili ljudi koji su posebno obučavani za tu vrstu posla. Otvarali bi vreće i golim rukama do ramena bi dodirivali sve što je pamučno. Onda bi odlazili u Kontumac i čekali da vide da li će se na njima pojaviti znaci zaraze ili ne, od čega je zavisilo da li će transport biti spaljen ili pušten dalje. Maltene su žrtvovali život. Sva sreća, pa tih slučajeva nije bilo mnogo.
Sredinom 18. veka u Kontumcu je radilo, zajedno sa pomoćnim osobljem, 56 ljudi, što govori o njegovom značaju i važnosti. Do 1788. taj broj je bio 62 službenika sa 22 člana porodica i slugama.
Te godine, službenici zemunskog Kontumca su bili: direktor, kontrolor, katolički sveštenik, prvi i drugi hirurg, dva sanitetska i kontumačka nadzornika, dva tumača za orijentalne jezike, pisar, nadzornik štala i zgrada, četiri nadglednika, nadzornik pamuka i njegov pomoćnik, dva ključara…
Od 1794. godine pominje se i pravoslavni sveštenik. Njega je prvo izdržavao dobrotvor Toša Apostolović, po kome ulica Tošin bunar nosi ime. Svi zaposleni u Kontumcu i njihove porodice su živeli tu, a u grad su smeli da idu samo sa odobrenjem.
IRIŠKA KUGA HARALA I ZEMUNOM
Dve poslednje zaraze kuge pamtio je i Zemun. Tokom 1795. i 1796. godine zapamćena je iriška kuga, kada je veliki broj Zemunaca pobegao na Frušku goru, ali su neki već bili zaraženi, pa je od oko 4.500 stanovnika Iriga čak 2.500 umrlo. Druga epidemija ove opake bolesti bila je u samom Beogradu 1814, kada su je, posle oba ustanka, oboleli doneli u glavni grad.
Odmah pored parka i do bolnice u Vrtlarskoj ulici se nalazi deo zida koji je nekada opasavao Kontumac. Deo zida je i deo srednjevekovne Zemunske tvrđave, ali taj deo je gotovo nevidljiv.
POSLEDNJI UDAR KUGE POSLE DVA USTANKA
Prelomna godina bila je 1816. Te godine stiglo je carsko naređenje koje je pokazalo je sve veću važnost Kontumca, jer su od te godine svi kontumački lekari morali da budu doktori medicine.
U Njaholdovoj knjizi stoji da je od 1842. godine za direktora pančevačkog Kontumca postavljen bivši zemunski kontumački lekar Karlo Nađ . On se ranije pokazao kao izuzetno sposoban lekar i organizator, jer ga je 1837. Generalna komanda, na molbu kneza Miloša, uputila u Srbiju da organizuje borbu protiv kuge, što je on uspešno obavio. Još jedan kontumacki službenik, Ignjat Vasiljević, bio je poslat u Carigrad da tamo organizuje istu službu za borbu protiv kuge, zbog čega ga je čak i odlikovao slutan Mahmut II.
Došlo je vreme da se kordon ukoni. To se desilo krajem 1872. godine, iako je njegovo postepeno uklanjanje počelo tri godine ranije. Sve do 1883. godine, postepeno je prodavana imovina i zemljište Kontumaca zemunskom Magistratu i Ugarskoj finansijskoj direkciji. Posle 150 godina postojanja i rada, ova izuzetno značajna zdravstvena ustanova izgubila je svoju važnost i prestala je da postoji.
U današnjem zemunskom Kliničko – bolničkom centru radi oko 2.000 lekara i 700 medicinskih radnika, ima 839 kreveta, moderno porodilište, a godišnje pruži negu za oko 26.000 pacijenata.
VODA IZ BUNARA U ZEMUNU
Najhold je zabeležio da se građanstvo pitkom vodom snabdevalo iz arteskih bunara, kojih je 1940. godine bilo ukupno 145, i to 62 javna, odnosno opštinska, a 83 privatna. Vodu su po kućama u tom periodu raznosile i sakadžije, a mnogi žitelji su i dalje pili vodu iz Dunava, ali tek pošto je odležala u posudi “da se slegne“. Za pranje i slične potrebe “hvatana” je kišnica u veliku gvozdenu burad, kakvu je imala svaka zemunska kuća.
Od svih starih bunara, koje je kopao i montirao poznati majstor Samuel Arnjaši, do danas je sačuvano samo nekoliko, a najbolje očuvan je onaj u Gradskom parku.
Iako se to planiralo još od početka 20. veka, čak je i deo investicionog zajma za to bio predviđen, vodovod u Zemunu između dva rata nije izgrađen.
RIMSKI SARKOFAG OSTAVLJEN NA MILOST I NEMILOST
Davne 1895. godine, prilikom kopanja temelja za Milenijumsku kulu na Gardošu, pronađen je veliki, rimski sarkofag.
Sarkofag je bio sačinjen od peščara, bez ikakvog ukrasa ili natpisa. Poklopac je bio ukrašen izavajanim ljudskim glavama na svakom uglu i na sredinama obe duže strane. Prvo je sarkofag bio smešten u dvorištu Magistrata, a između dva rata je premešten u park gde i danas stoji. Nažalost, sarkofag je oštećen i izlomljen.
Ispred Crkve Svetih arhangela Mihaila i Gavrila u parku, postavljen je 1993. godine jedan neobičan spomenik. To je hačkar, tradicionalni spomenik kod Jermena.
Spomenik je ukrašen biblijskim motivima, a isklesao ga je jermenski umetnik Ruben Nalbandjan. To je njegov poklon srpskom narodu, u znak sećanja na tragičnu pogibiju sedmorice srpskih pilota i mehaničara koji su nosili pomoć unesrećenima posle zemljotresa u Jermeniji 12. decembra 1988. godine. Zemunci kao i svi prvo su bili zbunjeni ovim neobičnim spomenikom, ali su se vremenom navikli.
BRANKO KAO ZEMUSNKI SUPERSTAR
U blizini je i spomenik pesniku Branku Radičeviću. Otkud Branko u Zemunu? Naime, njegov otac, carinski službenik Teodor Radičević premešten je iz Broda na Savi, a to je danas Slavonski Brod, u Zemun gde je, zajedno sa porodicom, prispeo 3. maja 1828. godine.
Njegov tada četvorogodišnji sin Aleksandar, potonji Branko, budući pesnik, u Zemunu je proveo detinjstvo i dečaštvo i završio tri razreda srpske i tri razreda nemačke škole, kao jedan od najboljih đaka. Zatim je otišao na dalje školovanje. U Zemunu je Branko Radičević još jednom duže boravio tokom 1848 i 1849. godine.
Zemunci su se velikom pesniku odužili postavljanjem spomenika u Gradskom parku, na prostoru između gimnazije i kasarne. Bista je rad poznatog vajara Milana Besarabića, a svečano je otkrivena 2004. godine.
Trg koji danas svi zovu “Muhar“, nosi ime po trgovcu Ivanu Muharu. Danas je to Trg Branka Radičevića. Sa razlogom, jer se tu nalazila kuća u kojoj je pesnik svojevremeno stanovao.
Izvor: Glas javnosti, Večernje novosti, U službi humanosti – priča o zemunskom zdravstvu” Branko Najhold, novosti.rs, fakulteti.edukacija.rs, arhiva.unilib.rs. Fotografije: rokselana.com, fb/Stare slike Zemuna, Facebook, Pixabay, Wikipedia, insta-stalker.com, mojainicijativa.com, vestinet.rs
