Pre 122 leta, u sumrak 19. veka, 27. marta 1899. godine rodila se kao Franciska Fefer, u porodici mesara Jozefa Fefera u Francstalu (danas Gornji Grad), u zgradi u kojoj će posle 1945. godine biti otvoren jedan od šest zemunskih bioskopa “Sloboda“.
U osamdesetčetvrtoj godini napustila je svet kao velika zvezda Holivuda i nezaboravna Norma Dezmond iz “Bulevara sumraka“ – neprolazna Glorija Svanson.
Zanosna Nemica i Zemunka rođena u Francstalu. Javnosti nikada nije otkrila svoj identitet, naprotiv, kao mesto rođenja upisuje Čikago, gde odlazi na poziv svog oca posle majčine smrti i upisuje Umetničku akademiju pod novim imenom – Glorija Svanson.
Brojni izvori potvrđuju da se porodica Fefer nastanila u nemačkoj koloniji Francstal pre 1820. godine i da su krajem 19. veka razvili zanatske poslove i kafane. Tako je Glorijin deda po majci Antun Vilhelm držao poznatu kafanu “Kod Vilhelma“ u kući koja se danas nalazi u Prvomajskoj 63, gde je njegova unuka i odrastala do odlaska kod oca u Ameriku.
Budući poslovično skloni beleženju, nekadašnji stanovnici Francstala upisali su svako rođenje, venčanje, preseljenje, smrt i danas se aktivno sreću i u Zemunu, gde su boravili u više generacija bezmalo vek i po, te je ostao i zapis o Franciski Fefer i njenom “nestanku“ u dalekom obećanom svetu u knjizi “Francstal 1816-1944, uspomene na Zemun i zavičaj na Dunavu“, koju je u Salcburgu 1984. godine objavilo Udruženje francstalske mesne opštine“. Sa nemačkog je preveo naš pokojni sugrađanin Oto Radnić, koji je i proneo ovu činjenicu.
U “zemunsko“ poreklo zvezde antologijskih nemih filmova “Muškarci i žene“ i “Ne menjajte muževe“ (1919, Sesil De Mil), “Zaza“, “Pored stene“ (sa Rudolfom Valnetinom, 1922), “Kraljice Keli“ (Erih Fon Štrohajm, 1932), “Bulevar sumraka“ (Bili Vajlder, 1950), bio je uveren i hroničar Zemuna Branko Najhold.
HOLIVUD – Počela je kao statistkinja u kratkom filmu “At the End of a Perfect Day”. Šefovima studija svideo se njen debi pa su joj ponudili i druge uloge: u filmu “Sweedy Goes to College” s Valasom Birijem i u “His New Job” sa Čarlijem Čaplinom. Neko vreme je radila za studio “Triangle”, sve dok je Sesil de Mil, jedan od najmoćnijih holivudskih reditelja, nije angažovao za “Paramount”. Rad s De Milom, s kojim je snimila šest filmova i zaista postala zvezda, bio je jedan od vrhunaca karijere Glorije Svanson.
Fascinantno lepa, glamurozna i elegantna, zbog čega su je prozvali kraljicom filmskog platna, Glorija je postala uzor mnogim Amerikankama, pa su obožavateljke kopirale njene frizure, nosile šešire i suknje poput njenih.
Nakon velikog uspeha filma “Don’t Change Your Husband” 1919, mediji su počeli da je prate i pišu o njenom privatnom životu. 1927. odbila je da produži ugovor sa Paramountom i pristupa kompaniji “United Artists”, koju su 1919. osnovali reditelj D. V. Grifit, glumci Meri Pikford i Daglas Ferbanks i njen stari prijatelj, reditelj i glumac Čarli Čaplin. Sa rediteljem Raulom Volšem je adaptirala novelu “Sadie Thompson” književnika Somerseta Moma.
Odigrana glavna uloga u tom filmu joj je 1929. donela nominaciju za Oskara. Tada je bila udata, ali i u paralelnoj vezi sa Džozefom Patrikom Kenedijem, ocem budućeg američkog predsednika Džona Ficdžeralda Kenedija. Sa Džozefom Šenkom snimila je 1929. svoj prvi zvučni film, “Trespasser”, koji je postigao veliki uspeh, a za ulogu u tom filmu bila je drugi put nominovana za Oskara, ali ga ni tada nije osvojia. Udaje se po četvrti put, ovoga puta je to bio Majkl Farmer i rađa ćerku Mišel Bridžet. Od njega se razvodi poslije dve i po godine.
Holivid je napustila 1938. i preselila se u Njujork i krenula u novi život. Posvetila se slikarstvu i vajarstvu, i ubrzo počinje da izlaže radove. Pisala je i kolumne za novine, nastupala na radiju i televiziji, dizajnirala odeću i modne dodatke. Postala je strastvena zagovornica zdrave ishrane pa je držala predavanja o njenoj važnosti za izgled i za zdravlje. Glorija je smatrala da je ključ lepog izgleda zdrava hrana.
“Tajna moje lepote je sveže povrće. Stavljam ga na lice i redovno jedem. Što se mene tiče ne postoji bolji proizvod za lepotu od svežeg povrća”, govorila je filmska diva.
Četrdesetih godina je angažovana u pozorišnim predstavama na Brodveju, a 1950. godine snimila je “Bulevar sumraka”, remek delo reditelja Bilija Vajldera. I dan danas je upamćena po ulozi u ovom filmu koji se ubraja u najveće filmske klasike zlatnog doba Holivuda, a njena uloga propale glumice Norme Dezmond i danas ima kultni status u glumačkim vodama. Film je doživeo ogroman uspeh, a Glorija Svanson je i treći put bila nominovana za Oskara, ne dobivši ga ni tada.
Nakon još nekoliko uloga Glorija Svanson se pedesetih godina povukla s filma i posvetila drugim poslovima. Osnovala je liniju kozmetičkih preparata “Essence of Nature”, koja se proizvodila od prirodnih sastojaka. Deset godina dizajnirala je i liniju odeće “Forever Young”, a sedamdesetih je dobila i priznanje kao slikarka: Ujedinjene nacije angažovale su je da za njih dizajnira reklamni plakat i osmisli poštanski pečat. Na filmu se pojavila još samo jednom, 1975, kad je u trileru “Aerodrom” glumila samu sebe. Glumila je u televizijskim serijalima, učestvovala u TV emisijama i vodila vlastiti šou “The Gloria Svanson Hour”, u kojem su joj gosti bili poznate osobe i prijatelji. Napisala je autobiografiju “Svanson o Svanson”, objavljenu 1980.
Umrla je 4. aprila 1983, u 84. godini. Kremirana je, a urna s njenim pepelom nalazi se u Episkopalnoj crkvi nebeskog mira na Petoj aveniji u Njujorku.
